Là một quốc đảo nhỏ bé nằm ở khu vực Đông Nam Á, nhưng Singapore liên tục xếp thứ hạng cao trong các kỳ thi Toán quốc tế hoặc trong các chương trình đánh giá kết quả học tập uy tín như TIMSS và PISA (OCED). Có nhiều lý do mang đến thành công trong sự nghiệp giáo dục toán học của Singapore, một trong số đó là chương trình dạy toán tư duy Singapore.
Toán Tư duy Singapore: Chương trình toán khởi xướng bởi Bộ Giáo dục Singapore
Trước năm 1981, Singapore sử dụng các chương trình đào tạo, sách giáo khoa biên tập lại từ nước ngoài. Đến năm 1981, Singapore bước vào giai đoạn đổi mới, kiến thiết lại đất nước, Phòng Kế hoạch và Phát triển chương trình giảng dạy Singapore (nay là Viện Phát triển Chương trình giảng dạy Singapore) bắt đầu xây dựng chương trình giáo dục mới phù hợp với nhu cầu của đất nước.
Năm 1982, Singapore lần đầu tiên ra mắt bộ sách giáo khoa riêng. Trong đó có chương trình giảng dạy “Toán tiểu học”. Toàn bộ lượng sách giáo khoa mới này được vận chuyển và phân phát tới toàn bộ các trường học trên toàn quốc. Bộ sách đầu tiên này được sử dụng giảng dạy trong vòng 10 năm và được sửa đổi bổ sung vào năm 1992, nhấn mạnh hơn việc hướng dẫn học sinh cách tư duy logic và giải quyết vấn đề toán học.
Toán tư duy Singapore hướng đến phương pháp giảng dạy độc đáo, tập trung vào phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và xây dựng kiến thức nền tảng toán học vững chắc. Chương trình được thiết kế sinh động, hấp dẫn, phù hợp cho trẻ em từ mẫu giáo đến lớp 6. Đây cũng là một phần chương trình giảng dạy quốc gia được Bộ Giáo dục Singapore giám sát và quản lý chặt chẽ.
Toán Tư duy Singapore: Tham vọng phát triển kỹ năng toán toàn diện
Cải cách giáo dục và phát triển tư duy toán học của Singapore đã được thế giới nhìn nhận sau các bài đánh giá chất lượng học sinh vào năm 1995, 1999 và 2003. Đặc biệt những năm gần đây, học sinh Singapore luôn đạt thành tích cao trên đấu trường Toán học quốc tế.
Không chỉ có biểu hiện xuất sắc trong Chương trình nghiên cứu xu hướng toán học và khoa học quốc tế (Trends in International Mathematics and Science Study – TIMSS), học sinh Singapore liên tục có thành tích vượt trội so với học sinh các nước theo nghiên cứu của Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (Programme for International Student Assessment – Pisa) – còn được mệnh danh là “World Cup của giáo dục”.
Singapore đã trở thành quốc gia đứng đầu về trí tuệ toán học. Đây nơi đầu tiên trên thế giới ứng dụng thực nghiệm giảng dạy môn toán bằng cách kết hợp các nghiên cứu quốc tế vào phương pháp giảng dạy cực kỳ bài bản và hiệu quả. Singapore đã nghiên cứu và sáng tạo ra cách tiếp cận toán học một dễ hiểu, nâng cao tính thực tế và mang tính ứng dụng cao thông qua phương pháp “concrete, pictorial, abstract” (hay CPA – tạm dịch: thực tiễn, hình ảnh, khái quát).
Cách tư duy CPA đã xóa bỏ hoàn toàn tư duy “học thuộc” các công thức khô khan để giải toán một cách máy móc. Tư duy toán Singapore giúp học sinh nắm vững bản chất kiến thức và ứng dụng trong quá trình tư duy các bước tính toán một cách hợp lý.
Theo đó, không có một khuôn mẫu nhất định trong việc giải quyết một bài toán. Phương phápToán tư duy Singapore giúp học sinh phát triển cách đánh giá, tiếp cận và đưa ra các hướng giải quyết vấn đề khác nhau. Điều này giúp học sinh hiểu sâu và giải quyết vấn đề hiệu quả nhất. Từ đó tạo nền tảng cho việc phát triển tư duy toán học toàn diện.
Tiến trình CPA (Concrete – Cụ thể, Pictorial – Hình ảnh, Abstract – Trừu tượng)
Trong giáo trình toán tiểu học Singapore, họ dạy song song kỹ năng giải quyết vấn đề và các kỹ năng toán thiết yếu chuyên sâu. Điều này được trình bày từng khái niệm toán học theo ba giai đoạn.
- Giai đoạn 1 (Concrete): Cụ thể -Thực hành trên đồ vật
- Giai đoạn 2 (Pictorial): Hình ảnh
- Giai đoạn 3 (Abstract): Trừu tượng
Toán Singapore gọi đây là cách tiếp cận CPA – cụ thể > Hình ảnh > trừu tượng. Đây là một trong những phương pháp phát triển tư duy khi áp dụng chương trình Toán Singapore. Phương pháp này chú trọng vào học để hiểu – dạy toán một cách trực quan, linh hoạt, và , tạo cho học sinh không gian tự do khám phá bài học theo cách riêng của mình.
CPA đã trở nên phổ biến ở Singapore đến mức Bộ Giáo dục chỉ phê duyệt tài liệu, giáo trình giảng dạy có sử dụng phương pháp CPA. Dưới đây là một ví dụ cụ thể về việc dạy học sinh tính diện tích hình chữ nhật theo kiểu CPA:
- Đầu tiên, học sinh tạo các hình chữ nhật thực tế từ các thẻ học cụ hoặc từ những mẩu giấy ghi nhớ vuông.
- Sau đó, học sinh vẽ lại hình chữ nhật và quan sát hình chữ nhật trong giáo trình.
- Cuối cùng, học sinh được học công thức khái quát tính diện tích hình chữ nhật = chiều dài x chiều rộng và giải bài toán liên quan mà không cần đến học cụ hay hình ảnh nữa.
Toán tư duy Singapore cũng chú trọng dạy toán theo một trình tự logic. Các khái niệm toán học trong giáo trình được xây dựng theo trình tự phát triển giúp học sinh nắm bắt và hiểu rõ từng khái niệm. Học sinh không chỉ học cách giải toán mà còn hiểu được vì sao dùng cách giải này.
Do đó, Toán tư duy Singapore là một chương trình giáo dục toán học hướng học sinh đến việc nắm vững và giải quyết vấn đề thành thạo, mỗi bài học được thiết kế cho một chủ đề cụ thể. Ngoài ra, còn có các bài toán ôn tập được đưa vào cuối mỗi bài học.
Ưu và khuyết điểm của Toán tư duy Singapore
Ưu điểm của Toán tư duy Singapore
Sách giáo khoa và sách bài tập toán tư duy Singapore được thiết kế với những bài toán căn bản, hình ảnh sinh động. Cách trình bày sách giáo khoa này phù hợp với lứa tuổi mầm non và tiểu học, giúp trẻ dễ hiểu, dễ đọc và dễ ghi nhớ. Đặc biệt, phương pháp toán tư duy Singapore có sự liên kết chặt chẽ, tương quan với phương pháp giáo dục phổ thông của Hoa Kỳ – Tiêu chuẩn cốt lõi chung (Common Core State Standards). Điều này, mở ra cơ hội giúp học sinh tiếp cận nhiều hơn tới chương trình giáo dục tại các bang, trường học tại Hoa Kỳ.
Sách toán Singapore thường được thiết kế với các bước hướng dẫn tuần tự, dựa trên các kỹ năng và khái niệm đã học trước đó. Điều này giúp học sinh ghi nhớ kiến thức nền tảng và dần dần phát triển các kiến thức nâng cao. Vì vậy, học sinh chỉ cần học các kiến thức trong sách giáo khoa, không cần tham khảo tài liệu bổ sung.
Một ưu điểm nữa là phương pháp Toán tư duy Singapore được thiết kế cơ bản, giúp học sinh tiếp cận và ghi nhớ các kiến thức, khái niệm toàn học dễ dàng. Điều này trái ngược hoàn toàn với việc học thuộc lòng các quy tắc và công thức toán học trước đây. Cách học này giúp giảm tải số lượng giờ học, chuyên đề nhưng giúp học sinh học theo hướng chuyên sâu nên có nền tảng vững chắc để học cao hơn mà không quên khái niệm, công thức cũ.
Nhược điểm của Toán tư duy Singapore
Tuy nhiên, phương pháp toán tư duy Singapore cũng có nhiều nhược điểm. Với mô hình toán học liên kết với thực tế, giáo viên phải thường xuyên dành thời gian tìm hiểu khiến thức và bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng. Điều này đòi hỏi một nguồn tài chính đáng kể dành cho việc đào tạo và nâng cao kỹ năng cho giáo viên.
Bên cạnh đó, trong quá trình học tập, học sinh sẽ làm bài tập trực tiếp vào sách giáo khoa, sách bài tập. Do đó, mỗi năm phụ huynh đều phải mua mới tài liệu học tập cho trẻ. Điều này có thể tạo gánh nặng tài chính cho phụ huynh và nhà trường.
Toán tư duy Singapore ít tập trung vào việc nghiên cứu ứng dụng và giải quyết các vấn đề trong thực tế. Hiện nay, hầu hết các phương pháp toán học mới đều nhấn mạnh vào việc ứng dụng trong đời sống. Ví dụ dùng các kiến thức toán học để phân tích số liệu, đo đạc, nhưng toán tư duy Singapore lại thiên về củng cố nền tảng toán học cho người học.
Bên cạnh đó, hiện nay một số phụ huynh với mong muốn biến con thành “thần đồng” toán học đã chạy theo xu hướng, tự đặt mua giáo trình và hướng dẫn con cách tư duy toán Singapore tại nhà. Tuy nhiên, Toán tư duy Singapore không giống với những giáo trình truyền thống tại Việt Nam. Giáo trình này dành nhiều “không gian” cho trẻ tìm hiểu, tự khám phá và nêu lên thắc mắc.
Chính vì thế, phụ huynh sẽ gặp khó khăn khi bắt đầu làm quen với chương trình toán tư duy Singapore hoặc sẽ cảm thấy khó khăn không biết nên bắt đầu dạy con học như thế nào. Đặc biệt nếu trẻ chưa có kỹ năng đọc hiểu tiếng Anh, cha mẹ không đó đủ thời gian hoặc kiên nhẫn để dạy con mỗi ngày hay trẻ thiếu sự tập trung toán tư duy Singapore có thể là trở ngại tiếp cận toán học với con.
Do đó, để phát triển tư duy toán học cho trẻ, cha mẹ nên nghiên cứu, tìm hiểu các trung tâm đào tạo uy tín. Với kinh nghiệm giảng dạy lâu năm và nghiệp vụ sư phạm vững chắc, các khóa học toán tư duy tại Sylvan Learning Việt Nam sẽ giúp trẻ tiếp cận và làm quen với tư duy toán học chuẩn quốc tế ngay từ đầu.