[Lớp 5] Các hình khối 3 chiều

Sylvan Learning Việt Nam giới thiệu đến bạn định nghĩa cũng như các hoạt động bài tập thú vị về các hình khối 3 chiều giúp trẻ hứng thú và tiếp thu tiến bộ hơn nhé!

Kỹ năng đạt được

• Mô tả hình dạng các hình khối chiều theo số cạnh, mặt và / hoặc đỉnh cũng như các loại mặt
• Nhận dạng và dựng các hình khối chiều từ các hình 2 chiều của vật thể đó

Khái niệm

Không gian ba chiều là một mô hình hình học có ba thông số (không tính tới thời gian). Ba chiều được nhắc đến ở đây thường là chiều dài, chiều rộng, chiều cao (hoặc chiều sâu). Ba hướng bất kì nào cũng có thể được chọn, miễn là chúng không nằm trong cùng một mặt phẳnglà một hình không gian có 6 mặt đều là hình chữ nhật. Hai mặt đối diện nhau của hình chữ nhật được xem là hai mặt đáy của hình chữ nhật. Các mặt còn lại đều là mặt bên của hình chữ nhật.

• Hình lăng trụ (Prism) là hình có hai mặt đáy là hình đa giác, còn các mặt bên là hình chữ nhật/ hình bình hành.
• Hình chóp (Pyramid) là hình được tạo thành khi nối mặt đáy là hình đa giác với một điểm.

Tên các khái niệm tính chất hình học được sử dụng trong bài

• Song song (Parallel): Không cắt nhau, không giao nhau, không tiếp xúc nhau, không có điểm chung.
• Vuông góc (Perpendicular): Tạo thành góc vuông.
• Đồng dạng (Congruent): Có hình dạng và cấu trúc giống nhau nhưng kích thước khác nhau.

Các hình khối 3 chiều (3-D shapes) thường gặp

• Hình Khối Lập phương (Cube): Hình có 6 mặt vuông đồng nhất.
• Hình Hộp Chữ nhật (Rectangle Prism/ Cuboids): Hình có 6 mặt đều là hình chữ nhật. Hai mặt đối diện nhau của hình hộp chữ nhật được xem là hai mặt đáy. Các mặt còn lại đều là mặt bên của hình hộp chữ nhật.
• Hình Lăng trụ Lục giác (Hexagonal Prism): Hình lăng trụ có hai mặt đáy là hình lục giác còn các mặt bên là các hình chữ nhật.
• Hình tứ diện (Triangular Pyramid/ Tetrahedron): Hình có bốn đỉnh trong không gian ba chiều. Tứ diện có bốn mặt là bốn tam giác và có sáu cạnh.
• Hình Chóp vuông (Square Pyramid): Hình chóp có mặt đáy là hình vuông.
• Hình Lăng trụ Tam giác (Triangular Prism): Hình lăng trụ có hai mặt đáy là hình tam giác, các mặt bên là hình chữ nhật.

Hoạt động toán tư duy lớp 5 về Hình khối 3 chiều

Hoạt động 1: Hình dạng các Hình khối 3 chiều

Tải về bài tập: 3-D Shapes

Tổng quát

Sau khi thảo luận về một số thuộc tính của các hình lăng trụ, trẻ dựng các hình khối 3 chiều và tạo hình dạng cho chúng.

Hướng dẫn

• Nói với trẻ rằng bạn sẽ làm một số công việc với các hình khối 3 chiều. Sau đó, giơ hộp ngũ cốc lên và yêu cầu trẻ chia sẻ những quan sát toán học về nó.
• Vẽ một bản phác thảo thô của chiếc hộp trên bảng. Làm việc với trẻ để ghi nhãn các phần của hình và tận dụng cơ hội để xem lại ý nghĩa của các từ mặt (face), cạnh (edge) và mặt đáy (base). Giới thiệu thuật ngữ Mặt đáy (base): “mặt đặc biệt”, thường được coi là mặt trên hoặc mặt dưới của một hình khối 3 chiều.
• Yêu cầu trẻ xác định các cạnh và mặt song song, vuông góc và đồng dạng trên chính cái hộp. Mặc dù nhiều trẻ có thể quen thuộc với các đường thẳng song song và vuông góc, ý tưởng cho rằng các cạnh và mặt có thể song song có thể là điều mới mẻ đối với một số em. Khi trẻ tìm thấy các phần này, chứng minh rằng hình hộp được gọi là hình lăng trụ chữ nhật vì nó có 2 đáy là hình chữ nhật đồng dạng và 4 mặt là tứ giác.
  
• Cho trẻ xem các tờ Nets A – F, cùng với một tờ giấy biểu đồ. Đây là các hình dạng 2 chiều có thể được cắt và gấp lại để tạo thành một hình dạng 3 chiều. Trẻ sẽ các tờ này để cắt, gấp và dán lại. Khi hoàn thành, trẻ sẽ cắt và dán, sau đó làm một poster để giới thiệu về hình khối 3 chiều này.
• Giải thích rằng trẻ cần viết ra ít nhất 3 tính chất quan sát được về hình khối 3 chiều đó, mỗi tính trên một mảnh giấy. Mỗi poster sẽ gồm tên của hình khối đó, và cách mảnh giấy mô tả tính chất của nó.
• Các hoạt động trẻ cần thực hiện:
  • Cắt, gấp và dán hình khối của bạn;
  • Viết ra 3 quan sát của bạn về tính chất hình khối này, mỗi tính chất trên một mảnh giấy;
  • Mỗi quan sát cần có thông tin về các mặt/ cạnh song song, vuông góc và đồng dạng.
  • Dán các mảnh giấy lên poster;
  • Ghi nhãn tờ poster của bạn bằng tên hình khối 3 chiều bạn đang tìm hiểu và mô tả;
  • Không gắn hình khối vào poster.

Danh sách các hình dạng 3 chiều

HÌNH KHỐI LẬP PHƯƠNG (CUBE)

HÌNH HỘP CHỮ NHẬT (RECTANGLE PRISM/ CUBOIDS)

HÌNH LĂNG TRỤ LỤC GIÁC (HEXAGONAL PRISM)

HÌNH TỨ DIỆN (TRIANGULAR PYRAMID)

HÌNH CHÓP VUÔNG (SQUARE PYRAMID)

HÌNH LĂNG TRỤ TAM GIÁC (TRIANGULAR PRISM)

Hoạt động 2: Mặt phẳng, Cạnh & Dọc

Tải về bài tập: Faces, Edges & Verticals Game Boards

Tổng quát

Hoạt động này có trò chơi dành cho cả nhóm, trong đó học sinh xác định các thuộc tính khác nhau của 6 hình dạng hình khối 3 chiều khác nhau.

Hướng dẫn

• Chia lớp thành 2 đội và giải thích rằng các em sẽ chơi trò chơi với các hình khối 3 chiều mà các em đã tạo ra trong môn Hình học. Đặt 6 hình có các chữ cái của chúng hướng ra ngoài bảng trắng hoặc một bảng nhỏ gần phía trên và cùng lớp xem lại tên của từng hình dạng.
  
• Đặt ván quay trên màn hình ở phía trên và đặt lớp phủ con quay kép lên trên con quay. Giải thích rằng các chữ cái trên con quay đầu tiên tương ứng với các chữ cái trên 6 hình dạng. Xem lại các thuật ngữ trên con quay thứ hai và giới thiệu các ký hiệu cho đồng dư, song song và vuông góc:
  
• Yêu cầu một tình nguyện viên của đội đầu tiên quay cả hai con quay và ghi lại tên của hình dạng được quay. Sau đó mời một tình nguyện viên của đội thứ hai lên. Yêu cầu cả hai học sinh xem xét hình dạng rất cẩn thận để đếm số mặt hoặc cạnh đồng dạng hoặc xác định xem có bao nhiêu cặp mặt hoặc cạnh song song hoặc vuông góc với nhau. (Số lượng họ tính tùy thuộc vào vòng quay.) Nếu không đồng ý, mời cặp học sinh thứ hai kiểm tra hình dạng cho đến khi cả hai đội đồng ý.
• Trao số điểm đã thống nhất cho Đội 1 trong lượt đầu tiên của họ. Yêu cầu Đội Hai thay phiên nhau. Sau đó chơi qua lại cho đến khi cả hai đội thực hiện đủ 5 lượt. Yêu cầu học sinh cộng điểm vào cuối trò chơi để xác định đội thắng cuộc.

Trên đây là những hoạt động của toán tư duy lớp 5 về hình học – các hình khối 3 chiều. Mong bạn và trẻ có thể áp dụng và đạt hiệu quả tốt nhất!